Казақстан Республикасы Статистика агенттігі

Вид материалаДокументы

Содержание


5. Табыстарды бөлудің әркелкілігі
Кедейлік сызығының мөлшері
Ақшалай табыстың (шығыстың) тапшылығы
FGT индексі
Табысы күнкөрістің ең төменгі деңгейінен
Кедейліктің тереңдік коэффициенті –
Кедейлік өткірліктің коэффициенті
Халықты орташа жан басына шаққандағы табысы бойынша топтастыру –
Халықтың түрлі топтары бойынша табыстардың жалпы көлемін бөлу
Халықтың квинтильдік топтары –
Халықтың табысты топтары –
Табыстардың баламалылық шкаласы –
5.1 Күнкөрістің ең төменгі мөлшері
5.2 Аудандар бойынша күнкөрістің ең төмен мөлшері
5.3 Табыстарды бөлудің біркелкі еместігі
5.4 Күнкөрістің ең төменгі деңгейінің шамасынан төмен, тұтынуға пайдаланылған табыстары бар халықтың үлесі
5.5 Азық-түлік қоржынының құнынан төмен, тұтынуға пайдаланған табыстары бар халықтың үлесі
5.6 Үй шаруашылығының мөлшеріне байланысты күнкөрістің табысы ең төменгі шамасынан төмен халықтың үлесі
5.7 Үй шаруашылығының мөлшеріне байланысты табысы азық-түлік қоржыны құнынан төмен халқының үлесі
5.8 Ақтөбе облысы бойынша кедейшілік көрсеткіштері
...
Полное содержание
Подобный материал:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   ...   38
^

5. ТАБЫСТАРДЫ БӨЛУДІҢ ӘРКЕЛКІЛІГІ


Күнкөрістің ең төмен деңгейінің шамасы – ең төмен деңгейдегі тұтыну қоржыны құнының шамасына тең, бір адамға қажетті ең төмен ақшалай табыс, ол азық-түлік қоржынының құнынан және азық-түлік емес тауарлар мен көрсетілген қызметтерге жұмсалған шығыстардан тұрады.

Ең төменгі күнкөріс шамасына әсер ететін негізгі факторлар тамақ өнімдерді тұтынуының нормалары, осы онімдерге бағалар және азық- түлік пен азық- түлік емес шығыстар арасындағы белгіленген арасалмақ болып табылады. Тамақ өнімдерін тұтынудың нормалары республиканың халқына бірдей жэне физиологиялық деңгейде қуат құндылығын қамсыздандыру және тамақ өнімдерін тұтыну тұжырымдамасынан шығатын Қазақ тағам академиясымен өзірленген. Сол себеппен азық-түлік қоржынын құрайтын негізгі тамақ өнімдерінің қажетті санын қамтамасыз өтеді. Ең төменгі тұтыну коржынының құны тамақ өнімдерін тұтынудың нормаларын облыстарда ай ортасында қалыптасқан орта бағаларға көбейту жолымен ай сайын есептеледі, бұл әрбір өңір бойынша инфляцияның деңгейін есептеуге мүмкіндік береді. Ең төменгі тұтыну қоржынында азық- түлік қоржаны мен азық-түлік емес тауарлар мен қызметтерге шығыстардың үлесі арасындағы арасалмақ Қазақстан Республикасының Үкіметімен белгіленеді.

Қазақстан Республикасы Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің 02.12.2005 жылы №307/1-п және Қазақстан Республикасы Статистика агенттігінің 05.12.2005ж. №194 “Күнкөрістің ең төменгі деңгейін есептеудің ережелерін бекіту туралы” бекітілген біріккен бұйрықтың негізінде 2006 жылғы 1 қаңтардан бастап күнкөрістің ең төменгі деңгейінің шамасын есептеудің жаңа әдістемесі енгізілді. Азық-түлік қоржынының тамақ өнімдерінің жиынтығы 43 тамақ өнімдерінің атауынан тұрады. Ертерек азық-түлік қоржыны 20 өнімдерінің атауынан тұрған. Азық-түліктің ең төменгі деңгейінің жаңа құрамы бір немесе өзге де өнімнің маусымдылығы есебімен түзетіледі, оның үлесі күнкөрістің ең төменгі құнының 60%-ын құрайды.

Бөлімде 2006 жылдағы кедейлік пен күнкөрістің ең төменгі көрсеткіштері бойынша деректерді салыстыру мақсаттарында 2006 жылғы 1 қаңтардан енгізілген күнкөрістің ең төменгі шамасын есептеудің жаңа әдістемесіне сәйкес өткен жылдардағы қайта есептелген деректер көрсетілген.

Абсолюттік кедейліктің өлшемі ретінде, әдеттегідей, күнкөрістің ең төменгі шамасы немесе оның азық-түлік бөлімінің мөлшері пайдаланылады. Кедейлікті бағалау мақсатына байланысты онымен қоса кедейліктің салыстырмалы сызығы жиі пайдаланылады, ол медиандық табыс (шығыс) немесе тұтыну шамасына пайыздық (40%, 50%, 60%, 75%) қатынасымен белгілену мүмкін.

^ Кедейлік сызығының мөлшері елдің нақты экономикалық мүмкіндіктерден тәуелді болады және тек қана әлеуметтік қорғау мақсатында пайдаланылады. Қазіргі уақытта республикада әлеуметтік көмегін көрсету үшін күнкөрістің ең төмен деңгейінің 40%-ын құрайтын біріктірген кедейліктің сызығы белгіленген.

^ Ақшалай табыстың (шығыстың) тапшылығы – күнкөрістің ең төмен шамасына (кедейліктің сызығына) жетпейтін халықтың табыстың (шығыстың) шамасының жиынтық мөлшері.

^ FGT индексі кедейліктің сандық сипаты үшін көптеген елдерде қолданылады. Бұл индекс белгілі өлшемнен төмен табыстары бар халықтың үлесі; кедейлік тереңдігі халықтың жан басына шаққандағы есептегі табысының жетіспейтін көлемін көрсетеді, соған қарап кедейлікті жеңу үшін үстемақы төленуін және кедейлік өткірлігі, қайсысы кедейлік тереңдігінің қосымша сипаттамасы сияқты көруге болады, өйткені ол вариация көрсеткіші болып, кедейлер арасындағы теңсіздікті немесе кедейлер табысын тарату дәрежесін көрсетеді. FGT индексі барлық зерттелген адамдарға пайызбен есептеледі.

^ Табысы күнкөрістің ең төменгі деңгейінен (азық-түлік қоржынының құнынан) төмен халықтың үлесі (саны) – тұтынуға пайдаланылған күнкөрістің ең төменгі деңгейінен (азық- түлік қоржынының құнынан) төмен табыстары бар халық санына пайыздық өлшемдегі арасалмағы.

^ Кедейліктің тереңдік коэффициенті – күнкөрістің ең төмен деңгейінің шамасынан күнкөрістің ең төмен деңгейінен төмен халық табысы (тұтынуы) деңгейінің орташа ауытқуы көрсетіледі және үй шаруашылықтары мүшелерінің жалпы санына ара қатынасымен белгіленген жиынтық табыстың тапшылығының шамасын білдіреді.

^ Кедейлік өткірліктің коэффициенті кедейлер арасындағы теңсіздікті – кедейлердің табыстарын олардың орташа мәнінен тарату дәрежесі. Бұл белгіленген критерийден зерттелген үй шаруашылықтары мүшелерінің табыс тапшылығы үлесінің ауытқу квадраттары ішіндегі орташа.

^ Халықты орташа жан басына шаққандағы табысы бойынша топтастыру – орташа жан басына шаққандағы табыстың шамасы бойынша белгілі аралықта бөлінген хәне топтастырылған халықтың саны (немесе үлесі).

^ Халықтың түрлі топтары бойынша табыстардың жалпы көлемін бөлу – халықтың жекелеген топтарында табыстарды шоғырландыру. Табыстардың шоғырлануын квинтильдік және табыстық топтарға бөлуге болады.

^ Халықтың квинтильдік топтары – барлық халықты, басқа белгілеріне қарамай, сандық жағынан тең топтарға бөлу арқылы құралады. Анағұрлым жиі қолданылатын децильдік және квинтильдік бөлу – 10 және 20 пайыздық топтар.

^ Халықтың табысты топтары – табыстардың берілген аралықтарымен құралады.

Халықтың квинтильдік немесе берілген табыстық топтары бойынша табыстарды шоғырландыру – халықтың табысының жалпы көлеміндегі тиісті топтың үлесі ретінде анықталады.

^ Табыстардың баламалылық шкаласы – үй шаруашылықтарының түрлі мөлшері бойынша орташа жан басына шаққандағы табыстардың қажетті деңгейлерді түзететін түзету коэффициенттері. Бірге тұратын әсер арқылы шығыстардың үнемдеуі есепке алынады. FGT индексі халық табыстарының баламалылық шәкілі есебімен есептелген.

Модальды табыс – табыстардың тарату қатарында ең жиі кездесетін көрсеткіштің шамасы.

Медианды табыс – табыстардың тарату қатарының ортасында тұратын көрсеткіштің шамасы.

Қорлар коэффициенті – бірінші және оныншы децильдік топтардағы бөлу қатары ішіндегі халықтың салыстырылатын топтарының орташа табыстары арасындағы арасалмағын өлшейді.

Табыстардың бөлуіндегі саралауды бағалау үшін сондай-ақ басқа квантильдер (тарату қатарының нүктелері, оларды белгіленген арасалмағында бөлетін) арасындағы табыстар көрсеткіштерінің арасалмағы пайдалану мүмкін. Олардың санына квартильдер (ширектер), квинтильдер (бесінші бөлшек), децильдер (оныншы бөлшек), жарты децильдер (жиырмасыншы бөлшек) және перцинтильдер (жүзінші бөлшек) жатады.

^

5.1 Күнкөрістің ең төменгі мөлшері






2005

2006

2007

2008

2009

Халықтың 1 жан басына шаққанда, теңге

8 192*

8 883

9896

11 674

11 882

өткен жылға пайыздармен

112,6

108,4

111,4

118,0

101,8


* мәліметтер 2006 жылдың 1 қаңтарынан енгізілген күнкөрістің ең төменгі мөлшерінің жаңа әдісіне сәйкес қайта есептелген.
^

5.2 Аудандар бойынша күнкөрістің ең төмен мөлшері






Бір айға күкөрістің ең төменгі мөлшері, теңге

2006

2007

2008

2009

Ақтөбе облысы

8 883

9 896

11 674

11 882

Ақтөбе қ.ә.

8 957

10 148

11 955

12 013

Алға

8 524

9 054

11 126

11 385

Әйтекеби

8 683

9 932

11 626

12 124

Байғанин

9 270

9 993

11 445

12 014

Қарғалы

8 760

9 618

11 244

11 780

Қобда

8 686

9 661

11 417

11 857

Мәртөк

8 506

9 493

11 536

11 782

Мұғалжар

9 390

10 356

11 628

12 230

Ойыл

8 824

9 670

10 991

11 442

Темір

8 868

9 652

11 452

11 247

Хромтау

9 088

10 081

11 825

11 912

Шалқар

8 331

9 099

11 401

11 573

Ырғыз

8 856

9 873

11 394

11 782

Жалғасы




Орта облыстық деңгейге пайызбен

2006

2007

2008

2009

Ақтөбе облысы

100,0

100,0

100,0

100,0

Ақтөбе қ.ә.

100,8

102,5

102,4

101,1

Алға

96,0

91,5

95,3

95,8

Әйтекеби

97,7

100,4

99,6

102,0

Байғанин

104,4

101,0

98,0

101,1

Қарғалы

98,6

97,2

96,3

99,1

Қобда

97,8

97,6

97,8

99,8

Мәртөк

95,8

95,9

98,8

99,2

Мұғалжар

105,7

104,6

99,6

102,9

Ойыл

99,3

97,7

94,1

96,3

Темір

99,8

97,5

98,1

94,7

Хромтау

102,3

101,9

101,3

100,3

Шалқар

93,8

91,9

97,7

97,4

Ырғыз

99,7

99,8

97,6

99,2

2005-2009 жылдардағы тұтастай облысы бойынша төмен табысты халықтың ұлесі




^

5.3 Табыстарды бөлудің біркелкі еместігі


пайызбен




Табысы төмен халық үлесі*

Кедейшілік деңгейі

(күнкөрістің ең төменгі мөлшері бойынша)

Кедейшілік өткірлігі (күнкөріс минимумының мөлшері бойынша)

Джини бойынша Коэффи-

циент

халықтың 20%

топтарына

Ең жоғары дәрежеде және ең аз қамтылған халықтың 10% сәйкестігі

Күнкөріс миниму-мының мөлшері

Азық-түлік себетінің құны

2005

28,7*

7,0*

8,0

3,0

0,283

6,62

2006

17,2

2,0

2,9

1,0

0,308

7,55

2007

10,3

2,4

2,4

0,9

0,322

8,58

2008

7,0

0,4

1,1

0,3

0,287

6,28

2009

6,3

-

0,9

0,2

0,256

5,31

*) деректер табыстардың баламалылық шкаласын пайдаланып алынған

^

5.4 Күнкөрістің ең төменгі деңгейінің шамасынан төмен, тұтынуға

пайдаланылған табыстары бар халықтың үлесі*


пайызбен




2005

2006

2007

2008

2009

Табысы азық-түлік қоржыны құнынан төмен халықтың үлесі

28,7

17,2

10,3

7,0

6,3

соның ішінде:
















қалалық жерде

16,9

5,7

3,7

2,5

2,3

ауылдық жерде

44,4

32,6

17,8

12,0

11,0

*) деректер табыстардың баламалылық шкаласын пайдаланып алынған

^

5.5 Азық-түлік қоржынының құнынан төмен, тұтынуға пайдаланған

табыстары бар халықтың үлесі*


пайызбен




2005

2006

2007

2008

2009

Табысы азық-түлік қоржыны құнынан төмен халықтың үлесі

7,0

2,0

2,4

0,4

-

соның ішінде:
















қалалық жерде

1,7

-

0,9

-

-

ауылдық жерде

14,0

4,6

4,0

0,8

-

*) деректер табыстардың баламалылық шкаласын пайдаланып алынған
^


5.6 Үй шаруашылығының мөлшеріне байланысты күнкөрістің табысы ең төменгі шамасынан төмен халықтың үлесі*


пайызбен




2005

2006

2007

2008

2009

табысы азық-түлік қоржыны құнынан төмен халық

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

в том числе состоящих:
















1 адамнан

-

0,3

-

0,9

-

2 адамнан

1,6

0,7

-

3,4

-

3 адамнан

8,5

3,0

3,4

12,9

8,2

4 адамнан

21,9

13,4

11,5

13,8

7,3

5 және одан да көп адамнан

68,0

82,6

85,1

69,0

84,5

*) деректер табыстардың баламалылық шкаласын пайдаланып алынған


^

5.7 Үй шаруашылығының мөлшеріне байланысты табысы азық-түлік қоржыны құнынан төмен халқының үлесі*


пайызбен




2005

2006

2007

2008

2009

табысы азық-түлік қоржыны құнынан төмен халық

100,0

100,0

100,0

100,0

-

соның ішінде тұратын:
















1 адамнан

-

-

-

-

-

2 адамнан

-

-

-

-

-

3 адамнан

2,5

-

-

-

-

4 адамнан

16,7

-

10,0

-

-

5 және одан да көп адамнан

80,8

100,0

90,0

100,0

-

*) деректер табыстардың баламалылық шкаласын пайдаланып алынған

^

5.8 Ақтөбе облысы бойынша кедейшілік көрсеткіштері*


пайызбен




Кедейшілік тереңдігі

Кедейшілік өткірлігі

барлығы

қала

ауыл

барлығы

қала

Ауыл

2005

8,0

3,8

13,5

3,0

1,2

5,4

2006

2,9

0,7

5,8

1,0

0,2

2,2

2007

2,4

1,0

3,9

0,9

0,4

1,4

2008

1,1

0,3

1,8

0,3

0,1

0,5

2009

0,9

0,5

1,4

0,2

0,1

0,3

*) деректер табыстардың баламалылық шкаласын пайдаланып алынған
^


5.9 Орташа 1 жан басына шаққандағы табыс мөлшері бойынша
халықты бөлу*


пайызбен




2005

2006

2007

2008

2009

Барлығы

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

оның ішінде айына тұтынуға жұмсалған орташа 1 жан басына шаққандағы табысы, теңге
















1000 дейін

-

-

-

-

-

1001-2000

-

-

-

-

-

2001-3000

1,3

-

-

-

-

3001-4000

5,2

1,7

0,8

-

-

4001-5000

8,4

3,0

1,6

-

-

5001-6000

7,9

2,9

1,5

0,4

0,3

6001-7000

6,7

1,3

2,5

0,6

0,3

7001-8000

7,8

16,1

2,5

1,3

1,4

8001-9000

9,1

10,3

8,6

1,8

1,8

9001-10000

6,6

6,5

8,6

2,9

2,4

10001-11000

6,6

5,1

4,8

9,5

5,9

11001-12000

6,5

6,2

6,7

4,1

1,5

12001-13000

5,2

4,6

4,3

3,5

4,6

13001-14000

4,0

5,3

6,1

3,5

4,7

14001-15000

4,3

4,5

5,4

7,7

5,8

15001-16000

3,4

4,7

3,5

6,1

5,8

16001-17000

2,5

1,4

4,4

3,8

4,0

17001-18000

3,7

2,8

5,1

4,3

5,3

18001-19000

1,2

1,9

2,8

4,2

4,6

19001-20000

2,1

2,5

2,4

4,0

4,2

20001-21000

1,6

2,0

3,2

5,5

4,4

21001-22000

1,2

2,5

2,2

1,9

3,0



Жалғасы




2005

2006

2007

2008

2009

22001-23000

1,1

1,6

1,1

3,0

2,9

23001-24000

0,4

0,7

1,7

2,2

4,7

24001-25000

0,3

1,3

2,5

2,1

2,8

25001-26000

0,2

1,4

1,0

1,5

2,7

26001-27000

0,5

0,9

1,8

2,5

2,6

27001-28000

0,1

1,2

1,2

1,0

2,1

28001-29000

0,4

0,7

0,5

1,7

1,2

29001-30000

0,1

0,7

0,9

1,5

2,1

30001-31000

0,1

0,2

1,0

1,2

1,6

31001-32000

0,1

0,4

1,3

1,6

0,6

32001-33000

-

0,4

0,3

1,6

0,8

33001-34000

0,1

0,3

0,6

1,1

1,2

34001-35000

0,5

0,5

0,5

1,0

1,0

35001-36000

-

0,2

0,5

1,0

1,9

36000 жоғары

0,8

4,2

8,1

11,9

11,9

* эквиваленттілік шкаласынсыз, құралған табыстар бойынша

^

5.10 Халықтың 10 пайыздық (децильдік) топтары бойынша

халық табыстарының үлесі*


пайызбен




2005

2006

2007

2008

2009

Децильді топтар бойынша халық табысының үлесі-барлығы

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

1 (ең төменгі табыстарымен)

3,39

3,62

3,39

4,01

4,12

2

4,69

5,05

4,74

4,92

5,41

3

5,87

5,45

5,28

5,93

6,41

4

7,03

6,13

6,26

6,74

7,25

5

8,13

7,25

7,27

7,62

8,15

6

9,42

8,46

8,28

8,69

9,22

7

10,85

9,81

9,57

9,88

10,50

8

12,78

11,85

11,44

11,97

12,04

9

15,40

15,05

14,66

15,06

15,04

10 (ең жоғарғы табыстармен)

22,44

27,33

29,11

25,18

21,86

* эквиваленттілік шкаласынсыз, құралған табыстар бойынша

^

5.11 Джини Коэффициенті және қорлар коэффициенті*






2005

2006

2007

2008

2009

10-пайыздық (децильдік) топтар бойынша Джини коэффициенті, индекс

0,296

0,325

0,342

0,302

0,269

20-пайыздық (квинтильдік) топтар бойынша Джини коэффициенті, индекс

0,283

0,308

0,322

0,287

0,256

Қорлар коэффициенті (ең көп қамтылған және аз қамтылған халықтың 10% сәйкестігі), есе

6,62

7,55

8,58

6,28

5,31

* эквиваленттілік шкаласынсыз, құралған табыстар бойынша


^

5.12 Халықтың 20 пайыздық (квинтельдік) топтары бойынша

халық табыстарының үлесі*


пайызбен




2005

2006

2007

2008

2009

Квинтильдік топтар бойынша халық табысының үлесі

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

бірінші (аз табыстармен) топ

8,05

8,70

8,13

8,93

9,49

Екінші топ

12,84

11,62

11,54

12,67

13,61

Үшінші топ

17,46

15,79

15,55

16,31

17,29

Төртінші топ

23,48

21,81

21,01

21,86

22,40

бесінші (жоғарғы табыстармен) топ

38,17

42,08

43,77

40,23

37,21

* эквиваленттілік шкаласынсыз, құралған табыстар бойынша

^

5.13 2009 жылдағы үй шаруашылықтарының тұрғын жағдайының сипаттамасы*


жылдың соңына, пайызбен




2009

Үй шаруашылықтар, тұратын:

100,0

жеке пәтерде

48,0

пәтердің бөлмесінде

0,4

жеке үйде

44,3

үйдің бөлігінде

7,3

* эквиваленттілік шкаласынсыз, құралған табыстар бойынша
^


5.14 2009 жылы тұрғын үйлердің үй шаруашылықтарының
тұрғын үй жағдайларының сипаттамасы*


жылдың соңына; пайызбен




2009

Жабдықталған үй-жайларда тұратын үй шаруашылықтары:




су құбырымен

59,6

ыссы сумен жабдықталған

42,5

Канализациямен

59,6

ванна және су себізгімен

48,2

желілі газбен

74,1

Телефонмен

94,9

* эквиваленттілік шкаласынсыз, құралған табыстар бойынша

^

5.15 Зерттелетін үй шаруашылықтарының ерлер және әйелдер үлесі*


пайызбен




2005

2006

2007

2008

2009

Үй шаруашылықтарының барлығы

100,0

100,0

100,0

100,0

100,0

соның ішінде:
















ерлер

47,1

46,1

46,2

45,9

47,2

әйелдер

52,9

53,9

53,8

54,1

52,8

* эквиваленттілік шкаласынсыз, құралған табыстар бойынша