Біяграфія С. А. Захарэвіч

Вид материала

Документы

Содержание Пра сябе і творчасць Творчая спадчына

УА “Міёрская дзяржаўная агульнаадукацыйная сярэдняя школа №1”









Вучаніцы 11 “Б” класа

Мішчук Яны Сяргееўны

Кіраўнік даследчай работы

Хаданёнак Марыя Іванаўна,

настаўніца беларускай мовы і літаратуры


Міёры 2008

Змест

1. Уводзіны ………………………………………………………3
   
2. Асноўная частка
   

• Біяграфія С.А. Захарэвіч ……………………………………..4
  
• Пра сябе і творчасць (з інтэрв’ю С.А.Захарэвіч) ……….. 5-7
  
• Біяграфія А.П. Кавалевіча…………………………………..8-9
  
• Творчая спадчына…………………………………............10-11
  

3. Заключная частка ……………………………………………12
   
4. Спіс літаратуры …………………………………………….. 13
   
5. Дадаткі
   

• Дадатак №1 (Вершы С.А. Захарэвіч) ……………………....14
  
• Дадатак №2 (Вершы А.П. Кавалевіча) ……………………..25
  
• Дадатак №3 (Фотаздымкі С.А. Захарэвіч) ………………….28
  
• Дадатак №4 (Фотаздымкі А.П. Кавалевіча) ………………..33
  

Уводзіны

У мінулым годзе ў нашай школе адбылася сустрэча з мясцовым паэтам і празаікам, заслужаным журналістам Рэспублікі Беларусь Аляксеем Пятровічам Кавалевічам. У час сустрэчы гучалі вершы паэта, прачытаныя ім самім і вучнямі, Аляксей Пятровіч расказаў пра сваё жыццё, адказаў на шматлікія пытанні. Я ўбачыла перад сабой цікавую, таленавітую асобу, і захацелася больш дэталёва пазнаёміцца з яго жыццём і творчасцю.

Знаёмячыся ў газеце “Міёрскія навіны” з вершамі Аляксея Пятровіча Кавалевіча, я звярнула ўвагу на верш “Сопернице”, напісаны Святланай Захарэвіч. На той момант гэты верш быў сугучны з маім душэўным настроем, пачуццямі. І тут мяне зацікавіла пытанне: хто яна, Святлана Захарэвіч? Я запыталася ў Марыі Іванаўны, маёй настаўніцы беларускай мовы і літаратуры, яна адказала і прапанавала для больш грунтоўнага знаёмства з аўтарам правесці даследчую работу па творчасці Святланы Захарэвіч.

Такім чынам была акрэслена тэма маёй даследчай работы.

Мэта маёй працы – знаёмства з жыццёвымі шляхамі мясцовых паэтаў і іх творчымі набыткамі .У ходзе даследавання ставіла перад сабой задачы: акрэсліць жыццёвыя вехі А.П. Кавалевіча і С.А. Захарэвіч, вызначыць тэматыку вершаў, матывы і вытокі іх творчасці.

Цяжкасці правядзення даследчай работы была ў тым, што асобных выданняў твораў Святланы Захарэвіч няма, крытычных, літаратуразнаўчых матэрыялаў па творчасці А.П. Кавалевіча і С.А. Захарэвіч таксама няма, таму ўласныя сустрэчы, вывучэнне надрукаваных у перыядычных выданнях твораў сталі маімі асноўнымі крыніцамі звестак пра гэтых таленавітых людзей.


Святлана Аркадзьеўна Захарэвіч


Святлана Аркадзьеўна Захарэвіч (Кыткіна) нарадзілася 28 лістапада 1959 года ў вёсачцы Бушава на Дзісеншчыне, у сям’і служачага і калгасніцы. Калі Святлане было каля пяці гадоў, сям’я пераехала ў вёску Бычыншчына на беразе ракі Дзісна, дзе і зараз жыве маці, Галіна Іванаўна Качаноўская, жанчына вялікай душы, цяжкага лёсу, добрая, сумленная, сціплая і вельмі працавітая. Зараз яна пенсіянерка, вядзе дамашнюю гаспадарку. Так здарылася, што свайго бацьку Святлана Аркадзьеўна ведае толькі па фотаздымках. Ён пакінуў сям’ю, калі Святлане было ўсяго 9 месяцаў, з’ехаў некуды далёка ў Расію, там памёр, калі ёй было год восем.

Сярэднюю школу дзяўчына закончыла ў Дзісне. Вучылася добра, лёгка. Магла б закончыць і з залатым медалём, але, прызнаецца, не хапала стараннасці, усё схоплівала толькі на ўроках. Вельмі многа чытала. А падабалася ў школе, у сярэдніх класах, матэматыка. Пажылая настаўніца матэматыкі, якая мела званне “Заслужаны настаўнік”, заўважыла Святланіны матэматычныя здольнасці і бачыла ў ёй сваю пераемніцу. Ды яе чакала расчараванне. Юнацкія гады, першае каханне, рамантычнае ўспрыняцце свету... Святлана закінула матэматыку. Перамагла літаратура. У выніку пасля заканчэння школы паступіла і праз чатыры гады закончыла філалагічны факультэт Брэсцкага педагагічнага інстытута імя А.С.Пушкіна па спецыяльнасці руская мова і літаратура.

• Хто паўплываў на выбар вашай будучай прафесіі?
  
• Не сказала б, што хтосьці паўплываў на мой выбар прафесіі, наогул, у мяне не было вялікага жадання стаць настаўніцай. Хутчэй, так склаліся абставіны. А марыла я стаць актрысай. Але ж была я дзяўчынкай сарамлівай, няўпэўненай у сабе, таму і не паспрабавала ажыццявіць сваю мару.
  

Пасля інстытута выкладала рускую мову і літаратуру ў Цвецінскай СШ, працавала інспектарам раённага аддзела адукацыі, інструктарам райкама партыі. У цяперашні час -- метадыст раённага аддзела адукацыі.


Пра сябе і творчасць

(з інтэрв’ю са Святланай Захарэвіч)

-Ці былі спробы пісаць у школьным узросце?

• Вершы - амаль не. Так, асобныя радкі. Аднойчы сачыніла песню, вусна, нават не запісала. Спявала яе сяброўкам і не прызнавалася, што яна майго сачынення. У той час пісала больш асабістыя дзённікі - своеасаблівую прозу, мастацкія замалёўкі, роздум і псіхалагічныя разважанні аб усім, што адбывалася са мной і вакол мяне. Пісала лёгка і прыгожа. Зараз, калі перачытваю іх, дык адчуваю нейкую зайздрасць да сябе тагачаснай. Там я выказвала думку, што адчуваю ў сабе сілы і магчымасці напісаць вялікі раман, які быў бы цікавы людзям, толькі часу не хапае. Шкада, што я так і не знайшла часу і настойлівасці, каб хоць пачаць гэта рабіць. Вершы пачала пісаць у час вучобы ў інстытуце. Пісала ноччу, у цемнаце, у канцы сваіх канспектаў. Уяўляеце, як можна было пісаць, нічога не бачачы, наўгад? Вядома ж, пісала на рускай мове, толькі адзін невялікі верш інстытуцкай пары напісаны на беларускай мове. Які верш быў самым першым, зараз дакладна не памятаю. Гэта былі вершы “Взгляд”, “Мольба”, “Твои глаза, как сильные магниты”, “Сопернице”, “Желание”, “ Ты со мной всегда” і іншыя. Больш вядомы верш гэтага часу - “Для тебя”. Ён быў першы надрукаваны. Праўда, рашылася я на гэта праз вялікі час пасля яго напісання. Складаю вершы і зараз.
  

Нараджаюцца вершы ў Святланы Аркадзьеўны лёгка, як бы самі сабой. I гэта таму, што яна - натура паэтычная, творчая, здольная адчуваць і тонка ўспрымаць акружаючае яе наваколле, людзей, гэтак жа эмацыянальна ацэньваць іх учынкі і паводзіны. Яна ўспрымае свет з усімі яго фарбамі рэалій. Безумоўна, у гэтым вялікім свеце шмат колераў з цёмнымі адценнямі. Але затое яе ўласны свет, які акружае толькі яе адну, месціцца толькі ў ёй адной - зусім іншы, адрозны ад гэтага. Ён чысты і добры, прыгожы і прыстойны, як памненні самой жанчыны. У ім няма месца негатыву, чарнаце, чамусьці кепскаму і нядобраму. Яго атмасфера чыстая, бо ўсё тут дыхае прыстойнасцю, высокімі пачуццямі, уласцівымі толькі годнаму чалавеку, якім і з'яўляецца Святлана Аркадзьеўна.

Яна стала настаўніцай, каб вучыць людзей дабру, каб несці святло ў асяроддзе людское. Яна па-свойму змагаецца са злом і несправядлівасцю. У сваіх вершах нярэдка імкнецца ўзняць справядлівасць і дабро на асаблівы п'едэстал павагі і падкрэслівае, што па-сапраўднаму павінна цаніцца тое, што мае істотны кошт -- культура душы чалавечай.

• Якія тэмы пераважаюць у Вашай творчасці?
  
• Тэмы творчасці? Па-першае, каханне, далей - родныя мясціны, сэнс жыцця і творчасці, узаемаадносіны паміж людзьмі. Гэта галоўныя. Хвалююць мяне праблемы сутыкнення маральнасці і бяздушнасці, узнёслай душы і грубага практыцызму, жорсткасці; пакутніцтва і раўнадушша, абыякавасці. Аб усім гэтым і пішу ў сваіх творах.Вельмі хачу, каб яны хоць каго-небудзь кранулі.
  

• Каго з паэтаў Вы можаце назваць сваімі настаўнікамі?
  
• Узорам, геніем лічыла і заўсёды буду лічыць А.С.Пушкіна, люблю С.А. Ясеніна. Не перастаю імі захапляцца. Нейкім часам падабаліся В.Тушнова, Ю. Друніна, Э.Асадаў, М. Цвятаева, А.Ахматава, Ф.Цютчаў і інш. Навогул, у многіх паэтаў знаходжу творы, якія мне блізкія, захапляюся імі.
  

• Чула, хто Вашы вершы пакладзены на музыку, ці так гэта?
  
• Так, мае вершы пакладзены на музыку кампазітарам з Глыбокага Б.Б. Грамахоўскім. Але я сама мала што пра гэта ведаю. Я дакладна ведаю, што гучыць як песня мой верш “Зачем”. Браніслаў Браніслававіч убачыў яго ў “Настаўніцкай газеце”, верш зацікавіў кампазітара, здаўся яму асаблівым, і ён (кампазітар) стварыў музыку да яго. Кампазітар патэлефанаваў мне, расказаў пра гэта, прайграў і праспяваў мне атрымаўшуюся песню. Мне яна спадабалася. Абяцаў даслаць касету з запісам, але так я яе і не дачакалася. Праз некаторы час ад знаёмых даведалася, што Грамахоўскі паклаў на музыку чатыры мае вершы. Не ведаю, ці так гэта. Колькі песень на мае вершы спяваецца - не ведаю. А хацелася б, каб слухачы ведалі аўтара слоў песень.
  

• Ці перадаўся паэтычны дар дзецям?
  
• Нават не ведаю. Пэўна, штосьці перадалося. Але, здаецца, ім гэта не патрэбна, яны не хочуць ім карыстацца. Можа, калі што і пераменіцца. Больш надзеі на дачку, яна спрабавала сачыняць. Андрэй таксама раней пісаў дзённік. Цікава. А зараз яго цікавіць толькі камп’ютэр.
  

• Ці плануеце скласці што-небудзь больш маштабнае?
  
• Напісаць што-небудзь вялікага памеру я ўжо сур’ёзна не планую. Так, мары з вобласці фантастыкі. Некалькі год назад я вырашыла напісаць цыкл апавяданняў “Жыццё” ад імя лірычнага героя мужчыны. Два апавяданні, як кажуць, убачылі свет. У думках прайшлі яшчэ два. Каб быў які дыктафон запісваць адразу з галавы... А зараз наўрад я да іх звярнуся. Няма часу. Вельмі шмат усялякіх прычын, якія не даюць магчымасці навогул пісаць, а не то што вялікія творы. Але ж... Надзея памірае апошняй. Можа яшчэ што зменіцца.
  

У родную вёсачку Бычыншчына па-ранейшаму Святлана Аркадзьеўна рвецца душой. Там жыве яе маці. I канешне, дома Святлана бывае часта – адна і з сям'ёй. Невядомымі чарамі прыцягвае яе гэты куточак.

—Божа мой,—усклікае яна,—тут чамусьці ўсё нейкае іншае, роднае – і неба, і сонца, і зямля. I дыхаецца тут неяк лягчэй. Стаміўшыся ўлетку пры-ляжаш на сенажаці і адчуваеш, як сілы, ідучыя з зямлі, напаўняюць плечы, перастаюць балець напрацаваныя рукі, яны зноў прагнуць справы.

I тады зноў бярэ Святлана Аркадзьеўна ў рукі касу (не здзіўляйцеся, так-так — касу) і пачынае касіць. Сакавітая трава паслухмяна кладзецца ў акуратныя пракосы. Потым даводзіцца ей папрацаваць з граблямі, віламі, каб нарыхтаваць для каровы сена на зіму.

—Я нават больш люблю касіць, чым палоць, - смяецца субяседніца. - I хто гэта прыдумаў, што касьба - мужчынскі анятак.

Вось такая яна, Святлана Аркадзьеўна Захарэвіч – педагог, інтэлігент, здольная пераўвасабляцца ў шчырую вясковую працаўніцу.

А вершы любіць пісаць, калі застаецца адзін на адзін з сабой.

"Толькі я і Сусвет, іншых быць не павінна,—зазначае яна,—бо яны мне перашкаджаюць. Толькі тады я пішу. А хтосьці прыйшоў, перапыніў, і я ўжо забылася чаго хацела. Творчая работа не любіць перапынкаў. Звычайна ў радасці натхненне не прыходзіць. Пішу, калі мне дрэнна, штосьці абурае, з чымсьці нязгодна. А лірычныя, добрыя вершы нараджаюцца толькі ў час сустрэчы з роднай вёсачкай, сваёй маці. Вёсачка мяне сілкуе, акрыляе, дае новыя сілы для жыцця і ўзлётаў".


Аляксей Пятровіч Кавалевіч


Аляксей Пятровіч Кавалевіч (першае яго прозвішча было – Калоша)

нарадзіўся ў вёсцы Мілявічы Мастоўскага раёна Гродзенскай вобласці ў сям'і сельскага каваля 28 ліпеня 1929 года (праўда, гэтую дату вызначыла прызыўная камісія ваенкамата, беручы Аляксея Пятровіча на ваенны ўлік, да гэтага часу ён пісаўся з 1931, але яго метрыкі аб нараджэнні ў час вайны згарэлі ў абласным архіве, таму яго на вока запісалі старэйшым).Калі яму было 11 год памерла маці ад туберкулёзу, турботы аб выхаванні дзяцей (а іх было у сям’і чатыры – старэйшыя – Марыя і Аляксей і малодшыя – Іван і Мікалай) узяла на сябе сястра. Як успамінае сам Аляксей Пятровіч, уся хатняя гаспадарка была на Марыі: яна нават ткала і прала сама. Бацька вельмі цяжка пераносіў страту сваёй жонкі. Па гэтай прычыне пачаў часцей выпіваць. Пачалася вайна. Некалькі разоў бацьку хацелі забраць на фронт, але, улічваючы важнасць яго прафесіі (каваль!), давалі бронь. Цяжкае жыццё, пастаянныя стрэсы падарвалі яго здороўе і на 62-м годзе жыцця бацькі не стала.

Вучыцца Аляксей паступіў спачатку ў Мілявіцкую пачатковую школу.

Закончыўшы яе, працягваў вучобу ў Дзярэчынскай сямігодцы, што ў Зельвенскім раёне. Вучыўся выдатна, лёгка запамінаў матэрыял; выцягваючы білет на экзаменах, ішоў адказваць без падрыхтоўкі. У вёсцы дзеці вучыца не вельмі хацелі, таму тры гады – у 8-ы, 9-ы, 10-ы класы – ён хадзіў у школу адзін за 5 кіламетраў. Якраз у гэты час навучанне стала платным. Выручыў бацька: заплаціў за навуку 150 рублёў. Іменна тут і праявілася ў юнака любоў да літаратурнай творчасці, асабліва да паэзіі.

У 1950 годзе закончыў Дзярэчынскую сярэднюю школу. Пасля вырашыў стаць настаўнікам, бо гэтая прафесія была самай прэстыжнай на той час. У Гродзенскім педінстытуце працягваў займацца літаратурнай творчасцю, з'яўляючыся членам літаратурнага аб'яднання «Нёман» пры абласной газеце «Гродзенская праўда». На яе старонках публікаваў вершы і замалёўкі разам са старэйшымі паэтамі Заходняй Беларусі Міхасём Васільком і Ігнатам Дуброўскім, а таксама вядомым беларускім паэтам Петрусём Макалём. За прыкладную вучобу і актыўную літаратурную творчасць на другім курсе яму зацвердзілі персанальную стыпендыю імя Я.Купалы, памерам у 380 рублёў (просты студэнт атрымліваў 240 рублёў). У інстытуце ён пазнаёміўся са сваёй будучай жонкай Ганнай.

У 1954 годзе скончыў Гродзенскі педагагічны інстытут імя Я. Купалы і стаў працаваць выкладчыкам беларускай мовы ў школах Воранаўскага раёна. Працаваў завучам школы, а жонка выкладала беларускую мову і літаратуру. Тут 2 студзеня 1957 года нарадзіўся ў маладой сям’і першы сын Міша. Праз некаторы час Аляксея Пятровіча прызначылі дырэктарам Клайшанскай васьмігадовай школы, аднак усяго год давялося там папрацаваць.

У 1963 годзе пераехаў у горад Міёры Віцебскай вобласці (бліжэй да бацькоў жонкі, што жылі у Шаркаўшчынскім раёне,а тады гэта быў адзін Міёрскі раён), дзе выкладаў бвларускую мову і літаратуру ў Міёрскай сярэдняй шко­ле, працаваў інспектарам раённага аддзела адукацыі. За выдатную працу ўзнагароджаны значком “Выдатнік народнай асветы БССР”.

З 1969 па 1997 год працаваў намеснікам рэдактара Міёрскай раённай газе­ты «Сцяг працы» (цяпер «Міёрскія навіны»), кіраваў літаратурным аб'яднаннем «Ручаёк».

На працягу ўсёй працоўнай дзейнасці ў Міёрах зарэкамендаваў сябе здольным творчым работнікам. На старонках «раёнкі», а таксама абласной і рэспубліканскай прэсы часта публікаваў вершы, нарысы і замалёўкі аб перадавіках вытворчасці, лепшых людзях сферы абслугоўвання, прапагандаваў іх вопыт работы, чым уносіў важкі ўклад у развіццё эканомікі і культуры раёна.

Менавіта тут, у раёне, дасягнула эпагеі яго літаратурная і журналісцкая творчасць, якую ён працягвае і ў сучасны перыяд, знаходзячыся на заслужаным адпачынку.

За асабісты ўклад у беларускую журналістыку ў 1999 годзе Аляксей Пятровіч Кавалевіч удастоены званняў «Заслужаны журналіст саюза журналістаў Рэспублікі Беларусь» і “Лаўрэата прэміі саюза журналістаў Беларусі”.


Творчая спадчына

У 1995 годзе пабачыў свет паэтычны зборнік «Прыстанак», які сімвалізуе тое, што кожны чалавек пасля імклівай жыццёвай плыні імкнецца прыстаць да ўласнага берага, свайго куточка, адкуль можна будзе азірнуцца на мінулае, падвесці яго вынікі. А ў 1996 годзе выходзіць у свет кніга нарысаў і замалёвак «Сустрэча праз гады» — аб лепшых людзях Міёршчыны: рабочых, настаўніках, урачах, работніках культуры, сельскай гаспадаркі, удзельніках вайны і партызанскага руху, узнагароджаных высокімі ўрадавымі ўзнагародамі. Усяго ў кнізе надрукаваны 92 нарысы і замалёўкі.

У 1997 годзе выдадзены паэтычны зборнік «Прыгоды Дзеда Мароза і Сня-гурачкі на Міёршчыне», які расказвае аб тым, як штогод, напярэдадні Новага года Дзед Мароз і Снягурачка абыходзяць Міёршчыну, знаёмяцца з дасягненнямі за год усіх працоўных калектываў, у лёгкай гумарыстычнай форме крытыкуюцца недахопы. Каштоўнасць кнігі ў тым, што ў ёй увекавечана памяць многіх працоўных калектываў і гаспадарак раёна, якія ўжо даўно не існуюць.

У 1998 годзе выдадзена кніга прозы «Наш родны кут» аб сучасных перадавіках вытворчасці раёна, якія ўносяць свой важкі уклад у развіццё эканомікі і культуры.

У 1999 годзе пабачыла свет чарговая кніга прозы «Бацькоўскія карані», аб лепшай дынастыі хлебаробаў Міёршчыны — Скавародках. Тут і дзяды, і бацькі, і дзеці займаліся і займаюцца цяпер сельскагаспадарчай вытворчасцю — вырошчваюць хлеб. Адзін з прадстаўнікоў дынастыі — Уладзімір Юр'евіч, які пайшоў па шляху свайго бацькі, працаваў памочнікам, затым камбайнерам роднага калгаса «Шлях да камунізму», намеснікам старшыні калгаса «1 Мая», загадчыкам упраўлення сельскай гаспадаркі райвыканкама, старшынёй вываканкама, цяпер з'яўляецца дэпутатам Палаты прадстаўнікоў Нацыянальнага сходу Рэспублікі Беларусь.

У 2000 годзе выходзіць у свет шостая кніга аўтара «Волат на пустэчы», прысвечаная гісторыі стварэння і станаўлення аднаго з буйнейшых прадпрыемстваў Міёршчыны — камбікормавага завода, яго людзям, якія аддалі ўсё сваё жыццё гэтаму прадпрыемству. Узначальваў яго сучасны старшыня райвыканкама Віктар Іосіфавіч Тарасевіч.

У 2002 годзе выйшла кніга нарысаў і замалёвак «Ах, мая рэдакцыя!», прысвечаная супрацоўнікам раённай газеты, лепшым яе актывістам.

Восьмая кніга нарысаў і замалёвак «Бронзавы ліставей” падрыхтавана і выдадзена ў 2006 годзе.Вялікая ўвага надаецца людзям старэйшага пакалення, ветэранам працы, за плячыма якіх багацейшы жыццёвы вопыт, творчая практыка, здольнасць і адданасць сваёй справе. І там, разумее аўтар, дзе гэты вопыт бацькоў і дзядоў пераймаецца моладдзю, можна разлічваць на поспехі. У гэтым, лічу, пазнаваўчая і выхаваўчая роля кнігі.

Усяго на пенсіі А. П. Кавалевіч ужо выдаў сем кніжак агульным тыражом каля 4000 экземпляраў.


Заключная частка


Правёўшы даследчую працу па творчасці А.П. Кавалевіча і С.А. Захарэвіч, я прыйшла да высновы, што матывы і вобразы іх твораў хоць часам і блізкія, але ўсё ж такі творчасць гэтых паэтаў істотна розная. У Святланы Захарэвіч пераважаюць тэмы кахання, любові да Бацькаўшчыны, да блізкіх ёй людзей. У апошні час сустракаюцца вершы па набалелых пытаннях: наркаманіі, СНІДа, п’янства, душэўнай чэрствасці. У А.П. Кавалевіча пераважаюць творы грамадзянскага гучання: пра Міёршчыну, пра тых людзей, з якімі зводзіў яго лёс, якія ўнеслі ўклад у развіццё нашага краю.

Пры асабістых сустрэчах з гэтымі цудоўнымі людзьмі я адкрыла для сябе цікавыя факты з іх біяграфіі. Я, здаецца, адчула іх душу, іх улюбёнасць у жыццё, перажыла з імі іх трывогі і радасці, іх сумненні і надзеі.

Даследаванне жыцця і творчасці мясцовых паэтаў адкрыла мне, што можна быць “фізікам” і “лірыкам” адначасова. Спадзяюся, што гэта праца будзе карыснай не толькі мне, але і ўсім тым, хто неабыякавы да лёсу сваёй Бацькаўшчыны, яе людзей, да хараства роднага паэтычнага слова.


Спіс літаратуры

1. Газета “Міёрскія навіны”
   

2. Газета “Настаўніцкая” за 30 снежня 2004г.
   

3. А. П. Кавалевіч “Прыстанак”.— Наваполацк , 1995
   

4. А. П. Кавалевіч “Сустрэча праз гады”.—Міёры, 1996
   

5. А. П. Кавалевіч “Прыгоды Дзеда Мароза і Снягурачкі на Міёршчыне”.—Міёры, 1997
   

6. А.П. Кавалевіч “Наш родны кут”
   

7. А.П. Кавалевіч “Бацькоўскія карані”
   

8. А.П. Кавалевіч “Ах, мая рэдакцыя!”.—Міёры, 2002
   

9. А.П. Кавалевіч “Бронзавы ліставей”: нарысы, замалёўкі, апавяданні, вершы / аляксей Кавалевіч.—Полацк: Наследіе Ф. Скорины, 2006
   

Дадатак №1

Вершы Святланы Захарэвіч

Зимний день

На улице сегодня—красота!

Как будто специально для поэта.

И воздух, сотканный из хрусталя,

Звенит, наполненный теплом

и светом.

Прекрасно солнце в сочетании

с морозом!

Всё так блестит, что не поднимешь

глаз.

От умиленья и восторга слезы

Наружу просятся при этом

всякий раз.

Легко и бережно вдыхаешь

эту свежесть,

Боясь хоть капельку чего-то

упустить.

И ко всему живому в сердце

нежность

Рождается. И хочется любить.

И хочется, чтоб длилась

эта радость

И не исчезла эта красота,

Чтоб каждый ощутить мог эту

сладость

Когда в просторе растворилась

доброта.


След в Вечности

Как пущенная где-то там стрела,

Летят мгновенья наши и года,

И не успеешь взять, что жизнь

дала

Уже прощаться надо навсегда.

Мы промелькнем, но свой оставим

След

На этой величайшей из планет.

Комок энергии—вот есть, вот нет,

Но только каждый свой имеет цвет

Добро и зло, и радость, и печаль

Души комочком улетают вдаль.

Из них складётся синий небосвод,

Глазам и сердцу что покой даёт,

Другие превратятся в ураган

И будут мстить всем, как своим

врагам.

И кто-то белым голубем мелькнёт,

А кто-то чёрным коршуном падёт.

Мы в Вечности останемся

в цветах—

Кто в чёрном, розовом, кто

в голубом,

Мы прилетим в фантазиях, мечтах,

Мы станем добрым аль недобрым

сном.

И если, глядя в розовый рассвет,

Мы всё становимся добрее

и нежней,

Я понимаю: это греет свет

Тех, кто ушёл и кто любил людей.


Любовь моя, неси меня, неси!

От черноты и серости спаси.

И улетит душа моя, а с ней

Кому-то станет легче и светлей.

Хочу пролиться тёплым я дождём,

Чтобы Земля вся стала в голубом,

Чтобы из ауры убрался чёрный цвет,

Чтоб в души лился добрый, тёплый

свет.

Душ человеческих чтоб светлый

ком

В зелёном, розовом и голубом

Летел, всё очищая на пути,

Чтоб вся Вселенная могла цвести!


Сон

Словно в мягкое облако

И небес глубину,

Лёгким и нежным обмороком

Я в свой сон окунусь.

Затаюсь спящей рыбкою

С серебристой луской,

Принакроюсь улыбкою,

Как воздушной волной.

В этой дреме, как в коконе,

Мне тепло и легко,

На русалочьем локоне

Уплыву далеко.

Гладят бережно, ласково,

Подымаясь со дна,

Будто чуточки вязкие

Пальцы нежные сна.

Открывают погожим днём

Синей птицы края,

Где по тропкам нехоженным

Путешествую Я.

Успокоено, сладостно

Завладел мною он,

Этот сказочно-радостный

Господин мой—мой Сон.


Для тебя

Хочешь—стану водой ключевой,

Чтобы в сушу тебя напоить,

Хочешь—стану тенистой листвой,

Чтоб от жаркого зноя укрыть.

Хочешь—стану живым очагом,

Чтобы в стужу согреться ты мог.

Хочешь—буду твоим я зонтом,

Чтобы в ливень ты больше не мок.

Хочешь—буду с тобою всегда,

Чтоб любую беду отвести,

И всегда я подставлю плечо

На извилистом жизни пути.

Для тебя я готова на всё,

Для тебя не боюсь никого,

Только вот же какая беда:

От меня ты не ждёшь ничего.

Я не знаю, как мне подойти

И как руку тебе мне подать,

Чтоб в тяжёлый, недобрый момент

Мог меня ты на помощь позвать.

Чтобы стала беда—на двоих,

Чтобы счастье и радость—делить,

Чтобы в жизни любить каждый миг,

Чтоб хотелось и дальше так жить.

***

Рождественская ночь!

Тебя всегда ждала я,

Рождественская ночь!

Приходят чудеса,

Рождественская ночь,

А нужно мне так мало:

Лишь только посмотреть

В любимые глаза.

А дальше всё само

Собою совершится—

Рука возьмёт руку,

Плечо прильнёт к плечу.

Рождественская ночь,

Любимому я в душу

Через глаза и губы

Так заглянуть хочу!

Увидеть я хочу

Там муки сожаленья,

Раскаянье и боль

О том, что не сбылось,

Желание побыть

Со мною хоть мгновенье,

Прощения просить

За то, что жили врозь.

Рождественская ночь!

Так за всю жизнь ни разу

Ты мне не помогла,

Но жду я вновь и вновь,

Что в эту ночь чудес,

Морозную такую,

Согреет меня вдруг

Воскресшая любовь.

***

Любовь как звезда,

До которой всю жизнь идёшь.

И свет от неё, умирая,

С собой унесёшь.

Любовь—это остров

Среди мира, где зло, беспредел,

Любовь—островок

Для добра и возвышенных дел.

Любовь как надежда,

Ведущая нить в пути.

Вперёд нас зовёт

И силы даёт идти.

Любовь—это тайна,

Познать себя всех манит.

Любовь как призванье,

Как тянущий нас магнит.

Любовь—омовение,

Всю мерзость смывает и страх,

Любовь—возвышение

До Бога в своих делах.


** *

Я над жизнью банальной, пустой

Возношусь уцелевшей мечтой.

И в мир грёз, мир без зла и затей

Я по-прежнему жду гостей.

Душу бережно пронесу,

От навязчивой грязи спасу.

И меня сохранит в глуши

Неугасшая жизнь души.

Отношений реальных чума

Просто сводит меня с ума,

Идеальный свой мир создам,

Отдохну, отогреюсь там,

Я не стану на зло отвечать,

Всё равно всем меня не понять,

Тело здесь—далеко в тиши

Бесконечный полёт души.


* * *

Чёрной ночи в окне пелена,

Фонарей зазевавшихся кроме.

В этот миг совершенно одна

Я сижу в простудившемся доме.

Сквозняки тут шныряют вокруг,

Дождь косой тихо в стёкла

стучится.

Понимает он, как умный друг,

Почему мне всю ночь не спится.

Ветер-вор залезает в окно,

Вся насквозь я окоченела.

Знает он -- не дождусь всё равно,

Чтоб меня в этой ночи согрело.

Не поможет моё пальто,

Насмехается ветер надменный.

И сижу я, совсем никто,

Под ветрами ночной Вселенной.


***

Проскакала лихой кобылицей

Голубая моя мечта,

Обернулась она небылицей,

Так таинственна и проста.

Я смогла ухватиться за гриву,

Но не вынесла этот бег.

От бессильной такой по праву

Совершила мечта побег.

Оказавшись на перепутье,

Утомилась свой крест нести.

И тогда я пойти решила

По проторенному пути.

Горе, радости—всё бывает,

В жизни редко срываю цветы

. Лишь порой вдалеке мелькает

Рыжий хвост голубой мечты.


***


Родныя мясціны

Мясціны, родныя мясціны,

У вас—усе мае жыццё.

Без вас, здаецца, я загіну

I адыйду ў небыццё.

Вы саграваеце мне сэрца,

Уліваеце ў душу .спакой.

Натхненне як заўжды прачнецца

I павядзе ўдаль за сабой,

Красу прыроды тут спазнала,

Пачуцце першае прыйшло!

Што ў жыцці са мною стала --

Пачатак з родных месц узяло.

Тут усё найлепшае на свеце,

Найпрыгажэйшых варта слоў,

Дзяцінства тут блукае недзе

I кліча, цягне нас дамоў.


***

Вясна ў поўнай сіле,

Бярэ яна рэванш

I хутка ажыўляе

Азмрочаны пейзаж.

Вярба пазелянела,

За ёй -- старэнькі сад.

Крычыць паважны певень –

Цяпла прыходу рад.

Сагрэлася зямелька

I рост траве дае,

Ужо хутка кінем зерне

I бульбіну ў яе.

Прырода ажывае,

А з ёю чалавек.

Дай Бог, каб так бывала

Ды не апошні век.


Весеннее

Вижу я, как растёт трава,

К солнцу тянет руки свои.

Напоили её сполна

Благодатные соки земли.

И от свежей от этой травы,

Чистой зеленью что растёт,

Лёгким хмелем для головы

Изумрудный запах плывёт.

Очарованная весной,

Её запахом опоена,

Ощущаю: во мне самой

Всё проснулось от зимнего сна.


Дома

Рядом все и вокруг мне до боли знакомо -

Я дома.

Одолела меня на скамейке под солнцем истома -

Я дома.

И картинки из детства плывут предо мной невесомо -

Я дома.

Нежной лапкой волненье коснулось мне сердца знакомо -

Я дома.

Материнская хата, где так дорого все и тревожит,

И не домом она для меня никогда быть не сможет.

Хоть давно не ребенок, имею семью "я и дом свой,

Но всегда я сюда возвращаюсь как прежде - домой.

Здесь и воздух другой, и приветливей солнышко светит,

Здесь увижу я то, что другой никогда не заметит.

Лес с пригорка манит, и река подойти приглашает,

Мне нигде больше так хорошо и легко не бывает.

Здесь дышу своим детством и юности запах вдыхаю,

Молодею душой и, как прежде, влюбленной бываю.

Всё вокруг мне сродни и все чувства мои понимает,

Здесь частичка меня в голубом поднебесье витает.

***

Души моей жемчужины—стихи,

Я вас порой ночною вымываю,

Как золота крупицы из руды,

И строчками на чистый лист слагаю.

Й радуюсь порою, как дитя,

Когда поярче вымою комочек

И заблестит удачная строка,

Но больше остаётся между строчек.

Ну не ложится жемчуг в нужный ряд,

Хоть биться я над ним всю ночь

готова,

И неудачно строфы говорят,

И не хватает образов и слова.

И всё, что выплеснулось из груди,

Бывает, уже в строчках не найти,

Как будто бы жемчужный свет

погас --

Не виден он для равнодушных глаз.

Читатель, не спеши, ну погоди!

Что я хочу сказать -- меж строк

найди.

И станут тебе ближе и ясней

Стихи—жемчужины души моей.


* * *

Когда мы рядом,мы, порой, не ценим

Признаний, нежности, пожатия руки.

Когда ж расстанемся, тогда жалеем:

Ах, были холодны, ах, не чутки!

Не понимаем—счастье было рядом,

Поверить только, радость ощутить

И восхищаться каждым словом,

взглядом,

Движеньем и улыбкой дорожить.

И быть признательным за доброту

и ласку,

И другу тем же самым отвечать.

И в мир входить, как в радостную

сказку,

Навстречу счастью душу открывать.


Блюз

Над планетой идут дожди,

Но и в этой мгле беспросветной,

Дорогой, ты меня все же жди –

Появлюсь я в дымке рассветной.

Ты в камине зажги огонь,

И пусть также, как в вечер прощальный,

Нам поет вдалеке гармонь

О чужой любви беспечальной.

Слезы век открывают шлюз,

И в гармонии тихой и вечной

Мы с тобою станцуем блюз

Под крылом судьбы человечной.


Танец льется потоком слез –

И размылась страничка эта.

Мы вдвоем на планете грез

Остаемся в прошедшем где-то.


Только это все впереди –

Наш любви улетевший бдюз.

И меня ты по-прежнему жди,

И к тебе я еще вернусь.


Взгляд

На миг я уловила взгляд его,

Так, мимоходом, встретились глазами,

Но содрогнулась, будто бы меня

Высоковольтными хлестнули проводами.

Один твой взгляд! Я так его ждала,

Я постоянно жду его, страдая.

Я взад-вперед по камнате хожу,

Сто раз ее шагами измеряя.


Хожу, бессмысленно блуждает взгляд,

Нигде себе опоры не находит,

И радостью глаза вдруг заблестят,

Когда твой образ вновь ко мне приходит.


И вижу я опять перед собой

Случайный этот взгляд вишневых глаз,

И потрясение, испытанное мной,

Переживаю я в который раз.

Сопернице

Проходишь мимо гордою походкой

И смотришь равнодушно свысока.

Ну что ж, ты симпатичная девчонка,

И нравилась ему ты неспроста.


И говоришь ты нарочито громко,

Жестикулируешь, смеешься, вдруг молчишь,

Лукаво смотришь на меня в сторонке,

Но все ж своей беды не утаишь.


Сейчас с тобой в одном мы положеньи,

Тоской по одному с тобой полны,

Но только ты идешь на униженье,

Я ж, сердце сжав в кулак, я жду весны.


О жизни

Жизнь ведь

тем и прекрасна,

Что ты живёшь,

По дороге знакомой

опять идешь,

Улыбаешься людям—

они в ответ,

Видишь небо и солнце –

вот весь секрет.

Чистый воздух вдыхаешь,

как счастья глоток,

И глазами ласкаешь любой цветок,

Видишь птиц и деревья, поля и леса –

Это все так прекрасно, это все – чудеса!

И чудесней всего

ты сам – человек.

Все прекрасное –ты,

запомни навек!


Дадатак №2

Вершы

Аляксея Пятровіча Кавалевіча

Не гавары

Не гавары, што я стары,

Што шлях мой хутка скончыцца,

Яшчэ звіняць мае бары

I ўдалеч крочыць хочацца.

Яшчэ шумяць мае палі

Міронаўскай пшаніцаю,

Не адляцелі жураўлі,

I захад свеціцца зарніцаю.

Не гавары, што я стары,

Хоць твар усеяны маршчынамі,

Яшчэ растуць мае муры

I дзеці дужымі мужчынамі.

Яшчэ цвітуць мае сады,

Рукой уласнаю пасаджаны...

Няхай сабе імчаць гады,

Нібыта кулі, незаўважана.

Я цвёрда крочу ўдалячынь,

Душой і сэрцам палымнеючы,

I не старэю, ідучы

3 краінай роднай, маладзеючай.

Малады душой

Адшумелі гады, як увосень сады,

Адквітнелі рамонкі ў жыце.

Не кажыце, сябры,

Што і я стаў стары,

Не кажыце, сябры, не кажыце.

Што мне тыя гады?

Я душой малады.

Што мне тыя

наступствы-маршчыны?

Я ў Міёрскім краю не сумую, пяю,

Не здаюцца без бою мужчыны.

Доўга будзем мы жыць, не старэць,

не тужыць

І жанчын цалаваць на світанні.

Хай бясконца гучыць, б'е крыніцай,

журчыць

Гімн аб юным і вечным каханні!

Адшумелі гады, як увосень сады,

Адквітнелі рамонкі ў жыце.

Не кажыце, сябры, што і я стаў

стары,

Не кажыце, сябры, памаўчыце!


Наступае зімачка

—Ах, ты, мая Зіначка!

Наступае зімачка.

Дзе нам сустракаціся,

Дзе нам мілаваціся?

У полі, ля дарожанькі,

Адмарозім ножанькі,

У лесе, пад дубочкамі,

Абмарозім шчочкі мы.

—Ах, ты, мой Рыгорачка!

Хіба ж тэта горачка?

Калі любіш Зіначку,

Пераможам зімачку.

Будзем цалаваціся,

Будзем саграваціся.

У полі, ля дарожанькі,

Адагрэем ножанькі,

У лесе, пад дубочкамі

Абагрэем шчочкі мы.

Не тужы, Рыгорачка,

Плюй на гэта горачка!


Вочы

Твае карычневыя вочы—

Мае пакутлівыя ночы.

Яны мяне зачаравалі.

Як у рэчцы вір, завіравалі.

Мне раяць: "Дружа, не ўтапіся,

Хоць за саломінку схапіся!"

Не, ні за што я не схаплюся,

Я рады, што ў іх таплюся.


Бывай, вёсачка!

Акенцы—турэмныя краты.

Ні слыху, ні дыху вакол.

Старыя згарбелыя хаты

Даўно пазіраюць на дол.

Ніхто тут не жне і не косіць,

Не будзіць гамонкай раку,

I толькі зязюля галосіць

Вясной у запусцелым садку.

Любімая, мілая вёска!

Што змоўкла? Хоць слоўца скажы.

Замерлі жыцця адгалоскі,

На вокнах крыжы і крыжы.